Coeliakie of glutenintolerantie: een hype?
Steeds meer mensen hebben een gevoeligheid voor gluten en anderen verdragen gluten zelfs helemaal niet en hebben coeliakie (glutenintolerantie) Wat zijn gluten, wat doen ze en wanneer kan je ze beter helemaal uit je voedingspatroon schrappen?
Coeliakie, wat is het?
Mensen met coeliakie hebben last van ontstekingen in het slijmvlies van de darmen na het eten van gluten. Daardoor raakt de darmwand beschadigd, wat weer leidt tot een slechte opname van voedingsstoffen. Alsof dit nog niet erg genoeg is, hebben deze mensen verder spijsverteringsklachten, pijn in buik en darmen en diarree of obstipatie en een afwijkende, stinkende ontlasting.
Coeliakie manifesteert zich meestal al heel vroeg in het leven, zo rond het eerste levensjaar. Het lijkt een genetisch aspect te hebben en het is een auto-immuunziekte. Dat wil zeggen dat je eigen immuunsysteem, dat je hoort te beschermen tegen ongewenste indringers zoals bacteriën, schimmels en parasieten, jouw eigen lichaamscellen gaat aanvallen. Coeliakie komt 2 x zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen. Nu zijn wij vrouwen voor wat betreft auto-immuunziekten sowieso uitverkorenen, want vrouwen krijgen 6 x zo vaak een auto-immuunziekte als mannen en dan met name na de menopauze. Hormonen spelen hierin een belangrijke rol. Maar hierover vertel ik jullie een andere keer graag meer.
Geen coeliakie, maar wel een gevoeligheid voor gluten
Het goede nieuws is dat coeliakie maar bij ca. 1% van de bevolking voorkomt. Het slechte nieuws is dat veel meer mensen een reactie krijgen op gluten, die ze er niet direct mee in verband brengen. Ze hebben dan geen glutenintolerantie, maar zijn wel gevoelig voor gluten. Je kunt dan last krijgen van aanhoudende darmklachten, onregelmatige stoelgang, vermoeidheid, huidproblemen, hoofdpijn, depressie, gewrichts- en spierpijn en een wattenhoofd of met een mooi woord “brain fog”. Het meest voorkomende verschijnsel is een opgeblazen gevoel. Ook niet echt fijn dus. Ook het veel voorkomende Prikkelbare darmsyndroom (PDS) kan veroorzaakt worden door het eten van te veel producten met gluten, al is dit meestal niet de enige oorzaak.
Gluten; wat zijn dat?
Terug weer naar de gluten. Het klinkt een beetje als enge beestjes, maar wat zijn het eigenlijk? Het zijn niets meer en niets minder dan eiwitten die van nature in granen, zoals tarwe, rogge en gerst voorkomen. Het geeft elasticiteit en stevigheid aan deeg. Brood wordt daardoor lekker luchtig en pasta juist lekker stevig. En dat is ook de reden waarom het aan tal van andere producten wordt toegevoegd.
En waar zitten gluten in?
Waar zitten gluten allemaal in? Tja, dat is juist het probleem. Ze zitten in heel veel granen en dus ook in alle producten die hiermee gemaakt zijn. Denk hierbij aan koek, gebak, bindmiddel, snoep, ketchup, sojasaus, pasta, couscous, pizza en sorry mannen (en vrouwen 😉): ook in bier. Glutenvrije granen zijn haver, gierst, teff, rijst, boekweit en quinoa, al zijn de twee laatstgenoemde eigenlijk geen echte granen. Ook in spelt zitten gluten, alleen wordt dit soort gluten door de meeste mensen beter verdragen.
Wat doen gluten?
Wat doen die gluten dan precies? Gluten produceren een stofje waardoor je darmwand beschadigd raakt. Je immuunsysteem reageert hier direct op en zal, door het veroorzaken van ontstekingen, proberen de schade te herstellen. Maar doordat de darmwand als het ware “lek” is, kunnen allerlei bacteriën, schimmels, parasieten, eiwitten en andere troep je darmwand passeren en in je bloedbaan terechtkomen, waarop het immuunsysteem wéér in actie komt. Het immuunsysteem kost enorm veel energie; energie die dan niet voor andere systemen in je lichaam gebruikt kan worden: denk aan een euro, die je ook maar één keer kunt uitgeven. Het gevolg kan zijn: een heel regiment aan klachten van zeer uiteenlopende aard, hierboven al genoemd.
Groenten en fruit als hoofdbestanddeel van je maaltijden
Door iedere dag zo'n 500 tot 1000 gram groenten en fruit te eten, geef je je darmflora te eten en wordt deze beter van samenstelling en gevarieerder. Al deze bacteriën, waaruit je darmflora bestaat, zorgen weer voor opbouw van een dikker darmslijmvlies, waardoor gluten minder schade kunnen aanrichten. Meer weten? Ik adviseer je er graag over.
Conclusie
- Mensen met coeliakie of glutenintolerantie, maar ook met andere auto-immuunziekten, zouden alle voedingsmiddelen met gluten beter kunnen laten staan.
- Heb je geen coeliakie, maar ben je gevoelig voor gluten of vermoed je een gevoeligheid voor gluten en herken je de eerdergenoemde klachten? Probeer dan eens 4 tot 6 weken alle producten waar gluten in zitten te mijden. Gaat het beter, probeer dan na een aantal maanden de gluten weer langzaam en met mate te herintroduceren in je voedingspatroon.
- Ben je gezond en heb je helemaal nergens last van?
Dan hoef je echt niet alle producten met gluten te mijden, maar ook voor jou geldt: overdaad schaadt. Probeer niet bij iedere maaltijd en tussendoortje iets met gluten te nemen. Probeer bij maximaal één hoofdmaaltijd granen te eten, die gluten bevatten. Dit is niet moeilijk; er zijn zat gezonde en betaalbare glutenvrije alternatieven zoals gierst, quinoa, teff, haver, boekweit en amaranth. Maar bij een gezonde leefstijf laat je groenten altijd het hoofdbestanddeel van iedere maaltijd zijn. Ik zeg altijd: de helft van je bord met een berg erop vol groenten, een kwart van je bord vlees/vis en een kwart met een koolhydraatbron zoals granen (liefst glutenvrij). - Coeliakie of glutenintolerantie en gevoeligheid voor gluten is géén hype.
- De gluten zijn niet persé het probleem, het probleem is dat de gemiddelde Nederlander bij vrijwel iedere hap die hij in zijn mond steekt gluten binnenkrijgt.
Heb jij last van een moeilijke ontlasting en aanhoudende darmproblemen en vermoed je een gevoeligheid voor gluten of coeliakie of glutenintolerantie? Neem dan contact met me op en wacht niet tot morgen. Eventueel kunnen we het testen middels ontlastingsonderzoek. Dit kan veel chronische gezondheidsproblemen in de toekomst voorkomen.